Os premios das cousas esquecidas

Nove espectáculos foron galardoados nunha XXVII edición dos María Casares. As que limpan e O porco de pé foron as grandes gañadoras desta gala dedicada ás profesionais máis precarias e invisibilizadas do teatro.

Na noite do xoves, 30 de marzo, o Teatro Rosalía de Castro foi un circo e o que aló aconteceu, unha pallasada. Acrobacias, humor retranqueiro, cabaré, bailes no aire, música en vivo, titiriteiros: os Premios María Casares deron conta do enorme talento das artes escénicas galegas e da mágoa polo perdido ao deixar nas marxes certas expresións artísticas. Esta XXVII edición estivo dedicada precisamente a todo o que habita esas beiras —xéneros, oficios e profesionais—, moi presente nos discursos dos galardoados e galardoadas e mesmo na temática do que resultou o Mellor Espectáculo, As que limpan, de A Panadaría.

Outros tres premios levou esta montaxe sobre a loita das camareiras de piso nas categorías a Mellor Actriz Protagonista, para Noelia Castro, de Mellor Dirección e Mellor Guión, para Areta Bolado, Noelia Castro e Ailén Kendelman. As gañadoras explicaron que o espectáculo “non pretende dar voz, porque elas xa a teñen”, e reivindicaron o labor das limpadoras en todos os ámbitos, tamén no teatro.

Areta Bolado, Noelia Castro e Ailén Kendelman de A Panadaría | Foto: AAAG

Foron nove as montaxes que levaron algunha estatuíña nuns premios que caeron bastante repartidos. O porco de pé, de Producións Teatrais Excéntricas, foi recoñecida como mellor adaptación-tradución, de Quico Cadaval e Pepe Sendón; actor secundario, para Evaristo Calvo; e vestiario, de Carlos Alonso. Ás oito da noite, cando morren as nais, do CDG e Smoke on the water, de Ibuprofeno Teatro, levaron dous premios cada unha.

As marxes das marxes

Cambiar a orientación dos focos para reparar nas máis precarias era a trama de fondo. As propias actuacións dunha gala tan distinta ao que unha cerimonia deste tipo adoita ser era unha chamada de atención, un xeito de amosar a dignidade que tantas veces lle foi quitada ao circo, aos monicreques, ao cabaré ou aos pallasos. Tamén se sinalou cara á unha beira do escenario, cara ao grupo NachoFaiaLar —que tan ben o fixo—, fíxoo Mon Orencio, premiado en Mellor Espazo Sonoro, quen tamén reivindicou a música en directo nos espectáculos.

Ás sorpresas coa descuberta de quen ía levando as cabeciñas de María Casares engadíaselles a de que farían agora sobre o escenario o elenco que compoñían Natalia Outeiro ‘Pajarito’, Arturo Cobas, Álvaro Fitinho, Johanna Hesse e Beatriz Rubio. A provocación de facer nun evento coma este algo que o imaxinario social afasta da idea de arte, ou incluso ve como nada serio, era só o punto de partida. Non quedou nada sen dicir nin nada do que rir. A aberta crítica social e, sobre todo, política nas actuacións previstas para esa noite da Asociación de Actores e Actrices de Galicia (AAAG) fala máis do tecido social e do compromiso das artes escénicas galegas ca ningún manifesto ou discurso, aínda que disto tamén houbo.

Clara Gayo leu o Manifesto Galego do Día Mundial do Teatro. Ou, mellor, recitouno. “Sabemos que a nosa miseria non é diferente da miseria común, ofrezámola, pois, sen pudor, coa consciencia desesperada de que cada función puidera ser a derradeira”.

Xosé Barato, o presidente da AAAG, foi quen trouxo ao noso presente unha presa de palabras de María Casares, “o teatro é político”, tan acaídas no contexto de ano electoral que supón un motivo máis de inestabilidade. Sobre a precarización do sector e as responsabilidades políticas xirou a intervención, que sinalou en especial o papel dos medios públicos galegos. “Gustaríame dicir que nos están a ver dende a casa a través da televisión pero non é así. É unha anomalía e unha falta de respecto”. Barato tamén manifestou solidariedade cos traballadores e traballadoras que se manifestan contra a manipulación nos venres en negro.

Novas categorías para adaptarse á realidade

Desta volta os Premios María Casares incluíron dúas novas categorías: Dirección de Movemento e Espectáculo de Monicreques, Obxectos e Figuras Animados —cuxo nome seica foi complicado de establecer—. O presidente da AAAG explicou que “estes cambios teñen que seguir producíndose para que se adaptarse á realidade do país”.

Xela e o Dragón Traga-Verbas de Títeres Cachirulo foi o primeirísimo mellor espectáculo deste xénero en gañar a categoría debutante. En Dirección de Movemento os premiados ex aequo —que vén dicir que quedaron a empate— son Rut Balvís por Ás oito da tarde, cando morren as nais, e Diego Anido e Guillermo Weickret por O deus do pop.

Foi así unha data que quería falar sobre o que non se adoita falar e, tamén, facer por poñelo na conversa. Pero quizais fosen estes Premios María Casares, máis ca nada, un pasalo ben nas marxes das marxes.

Artigos relacionados