“Tedes moitos soños, buscades a fama. Pero a fama custa. Pois aquí é onde ides empezar a pagar, con suor”. A célebre frase da profesora Lydia Grant na serie dos 80, Fama, foi o que puidera dicir Tito Asorey, director de Recortes, caneos e outras formas driblar, no primeiro ensaio da obra. E é que o elenco debía de ter almorzado ben para correr, facer flexións e demais peripecias futbolísticas desa forma sobre o escenario do Salón Teatro de Santiago.
Xuntar investigación xornalística, fútbol e teatro conleva unha orixinalidade que se deixou ver na estrea da obra, á noitiña do 29 de setembro, reflictida tanto no representado sobre o escenario coma na diversidade dos que sentaron no patio de butacas. Dentro da novidade que é a posta en marcha dunha nova produción teatral, non sorprende que a este tipo de eventos asistan representantes públicos —como o conselleiro de Cultura, o secretario xeral de Cultura ou o director da Agadic— e artistas —Jorge Coira, Blanca Cendán ou Quico Cadaval, entre moitos outros—. O que non se adoita ver é que a unha estrea de teatro se una xente do mundo do fútbol: os presidentes dos principais equipos de fútbol galegos e algúns xogadores e adestradores asistiron ao primeiro pase no Salón Teatro.
Todas estas persoas irromperon o día da estrea o ritmo habitual da Rúa Nova, antes e despois da función, ata o punto de que dúas señoras que pasaban por aí preguntaron que estaba a pasar na igrexa en fronte do Salón Teatro. Entre ambos momentos aconteceu a sorpresa, pois ao saír a sensación era de non ter acertado nas previsións, de ter perdido ante a obra por non saber por onde ía vir o gol. Aí si que se diferencian o fútbol e o teatro; como espectador o bonito é que te gane o espectáculo.
Recortes xoga a canear co público. Primeiro comeza tanteando cun retrato cómico do que se observa claramente no fútbol, parodiando a actitude e o comportamento dos xogadores, adestradores, seareiros, directivos, xornalistas… Pero, cando menos se espera, o elenco dribla aos espectadores cantando ou con drama, sen que isto supoña a desaparición do humor.
O espectáculo que Touriñán, Manuel Cortés, Christian Escuredo, Xoán Fórneas, Isabel Garrido e Sergio Zearreta interpretan sobre as táboas vaise completando cos sons de quen non actúa. Dende o comezo ao final da obra hai risas polo espectacular do texto e das actuacións, pero tamén pola muller sentada dúas filas atrás que bota gargalladas coma gárgola gargorexando nun día de moitístima chuvia. Na pandemia xa se viu que os teatros eran lugares especialmente perigosos, comparados con outros coma o transporte público, por esta capacidade de contaxio.
Dende que os clásicos están inventados xa de hai tempo, as boas historias agora xuntan mundos. Cantar o transcurso dun partido ou bailar un adestramento: queremos ver o que de diario non veriamos. Quizais porque nunca che pasou pola cabeza a posibilidade de semellantes situacións, quizais porque che teña chiste o inverosímil ou quizais porque desexes que subir a unha mesa e improvisar un show musical impecable fose o pan de cada día.
Pódese pensar da mestura de teatro e fútbol coma unha temática orixinal para unha obra, que si, éo, pero tamén se pode ir máis aló e ver as implicacións de facer desfrutar a quen nunca desfrutou do fútbol achegándollo dun xeito diferente. As diferentes formas de linguaxe e narrativas empregadas son fundamentais na cohesión e na diferenciación de grupos sociais. Resulta lóxico que non atraia a moita xente o relato dos partidos de fútbol da televisión, nos que xogan homes, son narrados por homes e vistos por homes, ou os choques de patio de recreo, dos que participan homiños. Tamén afastan do deporte ‘rei’ outros relatos distendidos como o uso da palabra maricón, ás veces con intención de insultar a sabendas do seu significado e, outras, xa pola inercia de escoller esa palabra como podería ser calquera outra de tanto escoitala.
Todo isto ten que ver con que sectores tan amplos da poboación como poden ser as mulleres ou as persoas gays lles fose —e lles sexa aínda— máis limitado o interesarse, xogar ou dedicarse ao fútbol, cuestións que aborda Recortes non só como parte da historia, tamén de xeito divulgativo e reivindicativo. A importancia de puntos de encontro como é esta nova produción de Ainé e o CDG serven para que persoas que cando hai Champions van cambiando na radio ata que atopan unha emisora que fale doutra cousa, rían como a muller sentada dúas filas atrás.
Seguirán as funcións sen que sexa necesario explicar que, no fútbol e no teatro, o desfrute só é posible en colectivo. Canto máis amplo sexa, mellor. Por suposto, todo ten luces e sombras e simplificar nunca foi unha opción. Detrás do retrato do mundo do fútbol profesional que amosa Recortes, vense realidades xenéricas pero tamén concretas, concretísimas, ata o punto no que o espectador pode imaxinar que quen fala non é un actor, senón o testemuño dunha persoa con nome e apelidos recollido por Nacho Carretero. O libro aínda non está nas librarías cando remata o primeiro pase de Recortes no Salón Teatro, onde a historia agarda para ser contada doutro xeito, porque a cousa sempre está en como cho conten.
